SỐT XUẤT HUYẾT DENGUE NHỮNG ĐIỀU CẦN BIẾT

Theo thống kê của Trung tâm Y tế dự phòng tỉnh Cà Mau, sốt xuất huyết xuất hiện hầu hết ở các địa phương trên địa bàn tỉnh; trong đó, tập trung nhiều tại các huyện Đầm Dơi, Trần Văn Thời, Cái Nước và thành phố Cà Mau. Sốt xuất huyết thường gia tăng vào mùa mưa và các thời điểm có thời tiết thất thường càng làm cho dịch bệnh dễ bùng phát. Bên cạnh đó, các ổ dịch sốt xuất huyết cũ vẫn còn tiềm ẩn nhiều nguy cơ, khả năng bùng phát và lây lan dịch bệnh này là rất lớn. 

Cái Nước là một trong những vùng trọng điểm về sốt xuất huyết Dengue của tỉnh Cà Mau, hàng năm có hàng trăm cas bệnh, số bệnh nhân vào sốc chiếm tỷ lệ khá cao. Trong 5 tháng đầu năm 2016, Bệnh viện ĐKKV Cái Nước tiêp nhận 197 cas bệnh sốt xuất huyết, trong đó có 24 cas sốc. Sốt xuất huyết chủ yếu tập trung ở những khu vực có ô nhiễm môi trường, vệ sinh ngoại cảnh kém, khu vực đông dân cư, thiếu nước sạch, vệ sinh môi trường kém, nhiều hố nước đọng, phế liệu và phế thải hoặc công trường đang xây dựng dở dang.

Sốt xuất huyết Dengue có biểu hiện triệu chứng lâm sàng đa dạng, diễn biến nhanh chóng từ nhẹ đến nặng. Bệnh thường khởi phát đột ngột và diễn biến qua ba giai đoạn: 

- Giai đoạn sốt.

- Giai đoạn nguy hiểm.

- Giai đoạn hồi phục.

Việc phát hiện sớm cas bệnh, điều trị đúng và kịp thời sẽ hạn chế được số cas tử vong.

Giai đoạn sốt: Người bệnh sốt cao đột ngột, liên tục, kèm theo đau đầu, chán ăn, mệt mỏi, buồn nôn, da xung huyết, đau cơ, đau khớp, nhức hai hố mắt. Thường có chấm xuất huyết ở dưới da, chảy máu chân răng hoặc chảy máu cam.

Giai đoạn nguy hiểm: Thường xảy ra vào ngày thứ 3 đến ngày thứ 7 của bệnh. Người bệnh có thể vẫn còn sốt cao hoặc đã giảm sốt nhưng có thể xuất hiện các dấu hiệu nguy hiểm như:

- Xuất huyết dưới da: dạng nốt xuất huyết rải rác hoặc chấm xuất huyết thường ở mặt trước hai cẳng chân và mặt trong hai cánh tay, bụng, đùi, mạng sườn hoặc mảng bầm tím.

- Xuất huyết niêm mạc: chảy máu mũi, lợi, tiểu ra máu. Kinh nguyệt kéo dài hoặc xuất hiện kinh sớm hơn kỳ hạn.

-  Xuất huyết nội tạng: nôn ra máu, tiêu phân đen; xuất huyết màng phổi; xuất huyết não.

- Nặng hơn: rối loạn đông máu, tràn dịch màng bụng, màng phổi, suy đa phủ tạng.

- Sốc: với các biểu hiện vật vã, bứt rứt hoặc li bì, lạnh đầu chi, da lạnh ẩm, mạch nhanh nhỏ, huyết áp kẹt, tụt huyết áp hoặc không đo được huyết áp, tiểu ít.

Giai đoạn đoạn phục hồi: sau 24 đến 48 giờ của giai đoạn nguy hiểm, có hiện tượng tái hấp thu dần dịch từ mô kẽ vào bên trong lòng mạch. Giai đoạn này kéo dài từ 48 đến 72 giờ. Người bệnh hết sốt, toàn trạng tốt lên, thèm ăn, huyết áp ổn định, tiểu nhiều hơn.

Giai đoạn này nếu bù dịch quá mức có thể dẫn đến phù phổi cấp hoặc suy tim, nguy hiểm cho tính mạng bệnh nhân.

Sốt xuất huyết Dengue là bệnh do muỗi vằn nhiễm vi rút Dengue truyền bệnh, hiện chưa có thuốc điều trị đặc hiệu cũng như vắc xin để phòng bệnh, vì vậy biện pháp phòng bệnh hiệu quả nhất là diệt muỗi vằn và bọ gậy của muỗi vằn.

Muỗi vằn (còn gọi là muỗi hoa) truyền bệnh sốt xuất huyết Dengue là loài muỗi thích hút máu người nên thường sống trong nhà và đậu nghỉ ở chồ ẩm, tối hoặc cảc vật dụng có mùi mồ hôi người như trong nhà vệ sinh, buồng tắm, quần áo mặc dở, mũ xe máy, mũ len, mũ vải, rèm, giá sách. Muỗi có thể đốt người cả ngày nhưng thường nhiều vào buổi sáng sớm hoặc chiều tối.

Muỗi vằn thường đẻ trứng ở các vật dụng chứa nước sạch trong nhà và môi trường xung quanh nhà như: bể, thùng, xô chậu chứa nước ăn; bể chứa nước rửa, nước dội nhà vệ sinh; các bể cảnh, hòn non bộ, chậu cây cảnh, lọ hoa có nước; các vật phế liệu, võ dừa…Vào mùa mưa nhiều có nhiều ổ nước đọng cùng với những dụng cụ tích trữ nước ăn, nước sinh hoạt là điều kiện thuận lợi cho các loại muỗi phát triển, trong đó có muỗi vằn truyền bệnh sốt xuất huyết.

Để diệt muỗi và bọ gậy của muỗi truyền bệnh sốt xuất huyết Dengue người dân không nên tự ý mua hóa chất diệt muỗi về phun vì nếu phun không đúng kỹ thuật, không đúng liều lượng và không đúng chủng loại hóa chất đã được Bộ Y tế cho phép sử dụng sẽ không có hiệu quả diệt muỗi, ngược lại còn ảnh hưởng đến sức khỏe, đặc biệt là trẻ em, người già và người mắc các bệnh mãn tính về đường hô hấp hoặc làm tăng tính kháng của muỗi truyền bệnh sốt xuất huyết Dengue. Khi có nhu cầu về phun hóa chất diệt muỗi cần đến các cơ sở y tế như Trung tâm Y tế huyện, Trạm Y tế xả, thị trấn để được tư vấn. Để diệt bọ gậy, người dân có thể thực hiện các biện pháp đơn giản, rẻ tiền nhưng cần được thực hiện thường xuyên liên tục các biện pháp sau:

- Thả cá vào các vật dụng có chưa nước. 

- Thay nước 1 tuần/1 lần với các lọ hoa, cây cảnh có nước;

- Thu gom phế liệu, rác thải 1 tuần/ 1 lần;

- Che đậy các dụng cụ có khả năng đọng nước trong và xung quanh nhà;

- Sử dụng Abate diệt bọ gậy trong các chậu cảnh, vật dụng có nước theo hướng dẫn của cán bộ y tế xã, thị trấn.

Sốt xuất huyết là bệnh có diễn biến phức tạp và khó lường, bệnh có tính chất chu kỳ 4 – 5 năm bùng phát 1 lần, những năm gần đây tính chu kỳ không còn rõ nữa. Nguy cơ bùng phát dịch có thể xảy ra bất cứ lúc nào, bất cứ nơi đâu và diễn tiến cas bệnh không lường trước được. Vì vậy khi người bệnh có các triệu chứng: sốt cao trên 39⁰C kéo dài trên 2 ngày, đau đầu, đau nhức cơ thể, nổi các nốt đỏ trên da hoặc chảy máu cam, chảy máu chân răng, cần phải đến các cơ sở y tế xã, thị trấn để khám, tư vấn điều trị và triển khai các biện pháp chống dịch kịp thời.

Hiện nay, bệnh sốt xuất huyết chưa có vắc – xin phòng bệnh cũng như chưa có thuốc điều trị đặc hiệu. Do đó, phương pháp phòng bệnh quan trọng nhất vẫn là ý thức của mỗi người dân trong việc tích cực diệt muỗi, diệt lăng quăng để phòng và đẩy lùi căn bệnh này. Nhằm khống chế không để dịch bệnh sốt xuất huyết Dengue bùng phát trên địa bàn, hạn chế thấp nhất số cas mắc bệnh và cas tử vong, đòi hỏi không chỉ có sự nỗ lực từ các cấp chính quyền mà cần phải có sự phối hợp của từng hộ gia đình, toàn thể cộng đồng tham gia góp sức đẩy lùi căn bệnh này.

BSCKII: Châu Quốc Lượng