HỌC TẬP VÀ LÀM THEO TẤM GƯƠNG ĐẠO ĐỨC HỒ CHÍ MINH BẰNG VIỆC ĐỔI MỚI PHONG CÁCH, THÁI ĐỘ PHỤC VỤ CỦA CÁN BỘ Y TẾ HƯỚNG TỚI SỰ HÀI LÒNG CỦA NGƯỜI BỆNH

Trải qua mấy ngàn năm lịch sử dân tộc ta đã sinh ra biết bao hiền tài trong lĩnh vực Y tế, tích lũy được rất nhiều tri thức và kinh nghiệm về nhiều lĩnh vực, bảo vệ sức khỏe, duy trì và phát triển nòi giống. Tiêu biểu nhất trong những hiền tài đó là đại danh y Tuệ Tĩnh (thế kỷ XIII) và Hải Thượng Lãn Ông Lê Hữu Trác (thế kỷ XVIII). Các danh y đã để lại cho dân tộc một khối lượng tri thức phong phú về Y lý, Y đức, Y thuật và những bài thuốc quý. Trong quá trình xây dựng nền Y học dân tộc, các danh y cho rằng, yếu tố cơ bản của người thầy thuốc là Y đức, hành nghề y theo phương châm trị bệnh cứu người và con người phải được bình đẳng trong điều trị bệnh.

Những năm qua, Đảng và Nhà nước đã lãnh đạo toàn dân giành được nhiều thành tựu kinh tế – xã hội. Nhưng chúng ta đang đứng trước những vận hội và thách thức mới, đó là nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa có nhiều ưu điểm, nhưng những tác động tiêu cực của nó đã ảnh hưởng không nhỏ đến vấn đề giữ gìn phẩm chất đạo đức của người thầy thuốc. Dưới ánh sáng của nghị quyết các Đại hội Đảng, vận dụng tư tưởng Y đức của Bác Hồ, ngành Y tế đã chủ động đề ra “Định hướng chiến lược công tác chăm sóc và bảo vệ sức khoẻ nhân dân giai đoạn năm 2010 - 2020″, đề ra các quy định về Y đức và tiêu chuẩn nâng cao Y đức, cùng các vấn đề liên quan đến xây dựng, hoàn thiện nhân cách người thầy thuốc trong giai đoạn hiện nay. Trong phạm vi chuyên đề này, chúng ta cùng bàn nội dung; học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh về Y đức bằng việc đổi mới phong cách, thái độ phục vụ của cán bộ Y tế hướng tới sự hài lòng của người bệnh.

Y thuật, Y đức đã có từ xa xưa, từ khi con người xuất hiện trên mặt đất và sẽ tồn tại mãi đến khi không còn sự sống. Vì lẽ đó, trong quá trình hành nghề một lỗi lầm hay thiếu sót dù nhỏ của người làm công tác Y tế vẫn có thể gây ra những ảnh hưởng rất lớn cho tinh thần, sức khỏe và tính mạng của người bệnh, mà người phạm sai lầm đó có khi không còn cơ hội sửa chữa, khắc phục được. Từ lâu, con người đã xem nghề y là một nghề đặc biệt, nhân đạo, có quan hệ đến đời sống, sinh mạng con người, đến hạnh phúc của mỗi gia đình, tương lai giống nòi, sức khỏe và sự phồn vinh, hùng cường của cả một dân tộc và toàn xã hội.

Từ khi xã hội còn phụ thuộc vào tôn giáo, thần quyền, dưới chế độ nô lệ, phong kiến và tư bản, con người đã nêu cao vấn đề y đức. Tùy vào thời đại, để giáo dục và bảo đảm giữ gìn đạo đức người thầy thuốc, con người đã đề ra những đạo luật, những điều thuyết giảng của tôn giáo, những phần thưởng, hình phạt, điều răn dạy trong triết học, lời thề của thầy thuốc, lời dạy của các bậc danh y, những tiêu chuẩn, quy chế và đạo luật trong hành nghề Y - Dược.

Để tự rèn luyện mình Hippocrate viết: “Tôi sẽ cho chế độ ăn uống có lợi cho bệnh nhân phù hợp với bệnh trạng, thể theo quyền hạn và suy xét của tôi, tôi sẽ không cho thuốc giết người, nếu có ai yêu cầu và cũng không khởi xướng một gợi ý như vậy”, hay “Tới nhà ai, tôi cũng chỉ vì quyền lợi của bệnh nhân, sẽ tránh tất cả mọi hành động đồi bại và nhất là những cử chỉ lã lơi trên thân thể nữ giới cũng như nam giới, bất kể người đó là người tự do hay nô lệ”, hoặc “Những điểm liên quan đến đời sống của người khác, đáng phải bảo mật, mà trong phạm vi hay ngoài phạm vi nghề nghiệp, tôi nhìn thấy hay nghe thấy, tôi sẽ không bao giờ thổ lộ”.

Hải Thượng Lãn Ông đã dạy rằng: “Suy nghĩ sâu xa, tôi hiểu rằng thầy thuốc là người bảo vệ tính mạng con người: Sống chết trong tay mình nắm, phúc họa trong một tay mình giữ. Thế thì đâu có thể kiến thức không đầy đủ, đức hạnh không trọn vẹn, tâm hồn không rộng lớn, hành vi không thận trọng mà dám liều lĩnh học đòi cái nghề cao quý đó chăng!”. Ông còn đưa ra chín điều răn dạy rất cụ thể, sâu sắc cho người thầy thuốc cho đến nay vẫn còn nguyên giá trị. Theo đó, “phàm người mời đi thăm bệnh, nên tùy bệnh kíp hay không mà sắp đặt thăm trước hay sau. Chớ nên vì giàu sang hay nghèo hèn mà nơi đến trước, chỗ tới sau hoặc bốc thuốc lại phân biệt hơn kém. Khi đến xem bệnh ở các nhà nghèo túng hay những người mồ côi, góa bụa hiếm hoi, càng nên chăm sóc đặc biệt; vì những người giàu sang, không lo không có người chữa; còn người nghèo hèn thì không đủ sức đón được thầy giỏi, vậy ta để tâm một chút, họ sẽ được sống một đời. Còn những người hiếu thảo, vợ hiền, nghèo mà mắc bệnh, ngoài việc cho thuốc, lại tùy sức mình chu cấp cho họ nữa, vì có thuốc mà không có ăn thì vẫn đi đến chỗ chết. Khi chữa bệnh cho ai khỏi rồi, chớ có mưu cầu quà cáp, vì những người nhận của người khác cho thường hay sinh nể nang, huống chi đối với những kẻ giàu sang, tính khí thất thường mà mình cầu cạnh, thường hay bị khinh rẻ. Còn việc tâng bốc người ta để cầu lợi, thường hay sinh chuyện; cho nên nghề thầy thuốc là thanh cao, ta càng phải giữ khí tiết cho trong sạch".

Giáo sư Hồ Đắc Di từng nói: “Trong mọi nghề, có lẽ nghề thầy thuốc và nghề thầy giáo là hai nghề cao thượng nhất: Một mang lại sự sống, một mang lại trí tuệ. Cả hai đều đòi hỏi lương tâm trong sáng”.

Kế thừa, phát huy truyền thống y đức của ông cha ta, tiếp thu tinh hoa y đức nhân loại, Bác Hồ đặc biệt coi trọng việc trau dồi, rèn luyện đạo đức của người thầy thuốc, người làm công tác Y tế.

Bác là một trong những lãnh tụ cách mạng bàn nhiều nhất về đạo đức. Chúng ta có thể tìm thấy trong di sản của Bác những quan điểm, tư tưởng đạo đức phù hợp với người Việt Nam, với cán bộ, Bác sỹ và nhân viên ngành y tế. Có thể nói, sau đạo đức của người cán bộ cách mạng nói chung, đạo đức ngành Y được Bác nói đến nhiều nhất, Bác dạy: “Thầy thuốc phải như mẹ hiền”. Đây là yêu cầu Bác đặt ra đối với phong cách và thái độ phục vụ người bệnh của cán bộ, Bác sỹ và nhân viên y tế.

Cách mạng Tháng Tám thành công, những bức thư gửi Trường Quân y năm 1946, Hội nghị Quân y năm 1948, Trường y tá Liên khu I năm 1949, Hội nghị Y tế toàn quốc năm 1953, Bác Hồ thường nhấn mạnh đến trách nhiệm, nghĩa vụ và tình thương, lòng bác ái, hy sinh, sự tận tâm phục vụ, tinh thần đoàn kết học tập tiến bộ và ý thức kỷ luật của cán bộ, Bác sỹ, nhân viên ngành Y tế. Trong Thư gửi Hội nghị cán bộ Y tế tháng 2 năm 1955, Bác viết: Cán bộ cần phải thương yêu, săn sóc người bệnh như anh em ruột thịt của mình, coi họ đau đớn cũng như mình đau đớn. “Lương y phải như từ mẫu”, câu nói ấy rất đúng.

Không có tình thương yêu nào thấm đậm, sâu sắc bằng tình thương của người mẹ và không có mối tình nào sánh được với tình mẫu tử. Người thầy thuốc tận tâm, tận lực cứu sống những người bệnh thập tử nhất sinh cũng được coi như người mẹ tái sinh cuộc sống cho họ. Tấm lòng “mẹ hiền” của người thầy thuốc đã sinh ra những đức tính cần thiết cho người làm công tác Y tế; niềm nở, dịu dàng trong tiếp xúc, tận tình, cẩn trọng, chu đáo trong chăm sóc, ân cần, tỉ mỉ lúc dặn dò và trong những trường hợp khó khăn, nguy kịch thì sẵn sàng chịu khó, chịu khổ, hy sinh, quên mình để làm tròn trách nhiệm cứu người. Có được tình thương yêu của người mẹ hiền thì người thầy thuốc tránh được những thói hư, tật xấu; kể công, cầu lợi, phân biệt đối xử kẻ giàu người nghèo, hách dịch, lạnh lùng khi tiếp xúc, qua loa, tắc trách trong phục vụ, ganh tỵ, hơn thiệt với đồng nghiệp… có thể thấy, “thầy thuốc như mẹ hiền” là cốt lõi của đạo đức ngành Y tế.

Tại sao những lời dạy của Bác Hồ có sức thuyết phục và cảm hóa lớn như vậy ? đó là vì Bác đã nêu được tấm gương sáng ngời nhất về lòng thương yêu vô hạn đối với nhân dân, về đức hy sinh cao cả, hiến dâng trọn đời mình cho sự nghiệp giải phóng đất nước, dân tộc, mang lại hạnh phúc cho mọi người Viêt Nam. Học tập tấm gương của Bác, trong chiến tranh bảo vệ tổ quốc nhiều tấm gương “thầy thuốc như mẹ hiền” xuất hiện trong đời thường.

- Bác sỹ Phạm Ngọc Thạch, khi đã là Bộ trưởng Y tế nhưng nơi nào có dịch bệnh là ông tìm đến. Cố Bộ trưởng Phạm Ngọc Thạch đã nêu lên ba yêu cầu ngắn gọn để cán bộ, nhân viên dễ nhớ, dễ làm theo là: “ Đến, tiếp đón niềm nở; Ở, chăm sóc tận tình; Đi, dặn dò ân cần”. Ông đã vượt qua bom đạn, rừng núi vào tận chiến trường với quyết tâm tìm ra phương thức, phác đồ điều trị nhằm đạt hiệu quả cao đối với đồng bào, chiến sĩ miền Nam cho đến khi hy sinh trên chiến trường.

- Giáo sư Tôn Thất Tùng với hai “bàn tay vàng” đã cứu sống biết bao nhiêu người, bằng phương pháp mổ gan không chảy máu nổi tiếng thế giới. Giáo sư Đặng Văn Ngữ, người thầy thuốc có công to lớn trong cuộc chiến chống sốt rét ở nước ta thời kỳ kháng chiến chống Pháp và chống Mỹ.

Không riêng các Bộ trưởng, Giáo sư nổi tiếng mới thấm nhuần và học tập làm theo tấm gương tư tưởng đạo đức của Bác mà ngay cả y tá, hộ lý cũng thấm nhuần và học tập làm theo tấm gương tư tưởng đạo đức của Bác, được chính Bác ghi nhận, động viên và khen ngợi.

Trên cơ sở thấm nhuần và học tập làm theo tấm gương tư tưởng đạo đức của Bác, từ kinh nghiệm trong việc học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh về Y đức bằng việc đổi mới phong cách, thái độ phục vụ của cán bộ Y tế hướng tới sự hài lòng của người bệnh, chúng ta cần tập trung rèn luyện các phẩm chất sau đây:

- Đối với đảng viên giữ chức vụ lãnh đạo, quản lý:

Lòng thương yêu người bệnh phải được thể hiện ở; tinh thần, chức trách, nhiệm vụ cao, lề lối làm việc có chương trình, kế hoạch rỏ ràng, có biện pháp kiên quyết thực hiện chương trình kế hoạch đó, có tác phong bám sát cơ sở, gần quần chúng, tận tụy và hết lòng phục vụ sức khỏe nhân dân, chăm lo giáo dục tư tưởng và đời sống cán bộ, Bác sỹ và nhân viên Y tế. Không ngừng nâng cao trình độ công tác và năng lực lãnh đạo. Khắc phục thiếu sót về; trách nhiệm quản lý, điều hành, ngại khó khăn, bỏ qua những sai lầm của cán bộ, nhân viên; quan liêu, bảo thủ, trì trệ; không gương mẫu trong công việc, học tập, sinh hoạt…

Trong khám và điều trị bệnh, Y đức đang đòi hỏi những người đảng viên giữ chức vụ lãnh đạo, quản lý phải đi sâu vào thực tiễn khá phức tạp hiện nay để làm tốt hơn việc tổ chức mạng lưới điều trị, cán bộ, nhân viên và những trang bị cần thiết, hợp lý, thuận tiện, đạt hiệu quả đối với người bệnh. Cần thực hiện đầy đủ các chế độ, chính sách bảo hiểm y tế, miễn giảm viện phí đối với các đối tượng chính sách và người nghèo cũng như các chế độ chính sách đối với cán bộ, nhân viên y tế. Trong khi chính sách lương của cán bộ y tế chưa được giải quyết thỏa đáng, cần tổ chức các dịch vụ và tạo điều kiện cho thầy thuốc làm thêm để tăng thu nhập, cải thiện đời sống là hết sức cần thiết, tuy nhiên, cần phải chú ý đến vấn đề Y đức và các quy định của pháp luật hiện hành.

- Đối với đảng viên là Bác sỹ điều trị và nhân viên Y tế:

Cần phải có thái độ niềm nở, hòa nhã, quý trọng, thông cảm với người bệnh; cấp cứu, khám và điều trị bệnh, chỉ định, thực hiện các Quy trình kỷ thuật kịp thời, chu đáo, tỉ mỉ, thận trọng, chính xác; tiếp đón, săn sóc, chế độ dinh dưỡng, vệ sinh, trật tự ân cần, chu đáo; thực hiện các Quy chế nghiêm túc. Không được xem thường, lạnh nhạt, dùng lời nói thiếu văn hóa, kích động đối với người bệnh và gia đình; không được đùn đẩy, gây phiền hà cho người bệnh; không được tùy tiện, qua loa, tắc trách dẫn đến bỏ sót bệnh, nhầm lẫn, sai sót có hại cho sức khỏe và sinh mạng người bệnh; không kể công, lợi dụng nghề nghiệp, gợi ý phong bì, bớt xén thuốc, vật tư điều trị của người bệnh…

Trước tác động mặt trái của cơ chế thị trường, Y đức đã trở thành vấn đề bức xúc trong cả nước nói chung và Bệnh viện ĐKKV Cái Nước nói riêng. Trong bối cảnh đó, Bộ Y tế đã có những chủ trương, biện pháp với quyết tâm xây dựng Y đức theo tư tưởng Hồ Chí Minh. Ngày 23/3/1996, Bộ Y tế đã có Chỉ thị số 04 – BYT về vấn đề Y đức. Ngày 6/11/1996, Bộ Y tế lại có Quyết định số 2088/BYT – QĐ, Quy định 12 điều về Y đức. Những qui định về Y đức nêu trên đã giúp cho việc giáo dục, rèn luyện, tự phê bình và phê bình, cũng như cổ vũ phong trào thi đua phấn đấu trở thành những điển hình tiêu biểu học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh trong toàn nước nói chung, trong đó có Bệnh viện ĐKKV Cái Nước nói riêng.

Trong thời kỳ đẩy mạnh công công nghiệp hóa, hiện đại hóa, nội dung Y đức về cơ bản không thay đổi. Tuy vậy, người thầy thuốc hiện nay đang đứng trước thách thức mới, phải đấu tranh để giữ vững bản chất nghề nghiệp và bảo vệ sự trong sáng của Y đức. Bằng sự cám dỗ của đồng tiền, là đối tượng phải phục vụ đủ mọi thành phần giai cấp, mọi tầng lớp của xã hội, với mạng lưới y tế Nhà nước và mạng lưới y tế tư nhân song song tồn tại, Y đức thực sự đứng trước những thách thức mới. Ngành Y tế và người cán bộ y tế phải làm gì để không phân biệt đối xử trước đối tượng bệnh nhân cả giàu lẫn nghèo, người có quyền lực và thường dân. Tâm lý xã hội đang có sự thay đổi, đó là những người giàu, bỏ tiền túi đi chữa bệnh, thích thuốc mới, thuốc khó tìm, tin vào Bác sỹ kê đơn đắt tiền, tiền công khám cao, muốn dùng tiền để được ưu tiên trước mọi thứ mà không phải chờ đợi…Tâm lý này đã, đang ảnh hưởng đến một số cán bộ có chức, có quyền và ngay cả người dân nghèo. Nhiều người bệnh, gia đình người bệnh có hoàn cảnh khó khăn, vì có những suy nghĩ trên đã xoay xở, chạy tiền chữa bệnh và lâm vào cảnh khó khăn. Vì thế, với mọi người bệnh, đòi hỏi người thầy thuốc phải giữ gìn bản lĩnh Y đức của mình, nhìn thẳng vào bệnh lý, vào thể trạng bệnh nhân, không phân biệt giàu, nghèo, công tâm, khách quan mà khám và điều trị bệnh cho họ. Không có thuốc hoặc xét nghiệm nào dành riêng cho người giàu, có chức, có quyền và cũng không có thuốc và xét nghiệm nào dành riêng cho người nghèo khó. Người thầy thuốc phải tùy theo hoàn cảnh, thuốc, vật tư y tế và điều kiện kinh tế của người bệnh, người thầy thuốc sẽ sử dụng sao cho hợp lý với từng đối tượng. Ngoài ra, mỗi đảng viên, đảng viên giữ chức vụ lãnh đạo quản lý, Bác sỹ và nhân viên y tế còn phải đấu tranh với các hiện tượng thu “phí ngầm”, thiếu nhiệt tình trong khám, điều trị vì không có tiền bồi dưỡng hay làm việc qua loa trong giờ, gợi ý người bệnh về phòng khám ngoài giờ, hay thiếu trung thực trong kê đơn, kê nhiều thuốc đắt tiền rồi móc nối với của Quầy thuốc tư nhân để nhận tiền hoa hồng…

Tư tưởng “Thầy thuốc như mẹ hiền” được Bác nêu lên và khẳng định nhiều lần ngay trong những năm kháng chiến chống thực dân Pháp. Từ đó đến nay, những người làm công tác y tế luôn nhất quán trong việc học tập, vận dụng lời căn dặn của Người. Bước vào thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa, những di huấn của Bác về Y đức đang soi đường và chắp cánh cho đội ngũ cán bộ, Bác sỹ và nhân viên y tế Bệnh viện Đa khoa Cái Nước vượt qua mọi khó khăn và thử thách, nắm vững vận hội, vượt qua thách thức, góp phần đưa đất nước ta đạt mục tiêu; dân giàu, nước mạnh, xã hội dân chủ, công bằng, văn minh.

Tóm lại:

Nghề Y là một nghề cao quý, được xã hội tôn vinh, vì vậy, những người hành nghề Y phải không ngừng học tập nâng cao trình độ chuyên môn, rèn luyện Y đức mới thực hiện được lời dạy của Bác. Đối với đảng viên, đảng viên giữ chức vụ lãnh đạo quản lý, Bác sỹ và nhân viên y tế Bệnh viện Đa khoa Cái Nước nói chung và khoa TM – LH, khoa PT – GMHS nói riêng, học tập và làm theo tư tưởng tấm gương đạo đức của Bác Hồ “thầy thuốc như mẹ hiền” vừa là hệ thống lý luận gắn liền với thực tiễn dễ đi vào lòng người, rất dễ nhớ, dễ làm, đồng thời còn là những lời dạy bảo thân thương, chân tình thấm đượm vào lòng những người hành nghề Y chúng ta.

Trong thời kỳ kinh tế thị trường hiện nay, mỗi đảng viên, đảng viên giữ chức vụ lãnh đạo quản lý, Bác sỹ và nhân viên y tế khoa TM – LH, khoa PT – GMHS cần phải nghiên cứu vận dụng Y đức vào từng vị trí công tác của mình để tạo điều kiện hoàn thành tốt nhất nhiệm vụ được giao, đó chính là thể hiện tinh thần trách nhiệm đối với nghề nghiệp, thực hiện lời dạy bảo đồng thời cũng là mệnh lệnh thiêng liêng xuất phát từ trái tim, từ tấm lòng tôn kính đối với Bác Hồ, vị Cha già muôn vàn kính yêu của dân tộc.

BSCKII: Châu Quốc Lượng